Zmiany w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci.

Z dniem 1 sierpnia 2017 r. na mocy ustawy o zmianie niektórych ustaw związanych z systemami wsparcia rodzin wejdzie w życie szereg zmian dotyczących Programu „Rodzina 500 plus”, które będą miały zastosowanie przy ustalaniu świadczeń na okres rozpoczynający się 1 października 2017 r.

Do najistotniejszych należą:

1. Konieczność ustalenia alimentów na dziecko od drugiego z rodziców w przypadku ubiegania się o świadczenie wychowawcze przez osobę samotnie wychowującą dziecko.

Zgodnie z dodanym art. 8 ust. 2 ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, świadczenie wychowawcze na dane dziecko nie przysługuje, jeżeli osobie samotnie wychowującej dziecko (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, osoba pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu, osoba rozwiedziona, chyba że wychowuje wspólnie co najmniej jedno dziecko z jego rodzicem) nie zostało ustalone, na rzecz tego dziecka od jego rodzica, świadczenie alimentacyjne na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, chyba że:

1. drugie z rodziców dziecka nie żyje;
2. ojciec dziecka jest nieznany;
3. powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone;
4. sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka;
5. dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

Co to oznacza w praktyce?
Osoba, która samotnie wychowuje dziecko – na rzecz którego nie ma zasądzonych alimentów – może złożyć wniosek, ze zobowiązaniem, że w ciągu 3 miesięcy dostarczy tytuł wykonawczy (najczęściej jest to protokół z ugody zawartej przed sądem z klauzulą natychmiastowej wykonalności lub prawomocny wyrok sądu). Niewypełnienie zobowiązania w wyznaczonym terminie skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpatrzenia.
Obowiązek dołączania wyroku ustalającego alimenty nie dotyczy osób, które przedstawią dokumenty poświadczające zaistnienie co najmniej jednej okoliczności wymienionej w punktach 1-5, np.: aktualnego odpisu zupełnego aktu urodzenia (zawsze) lub odpisu skróconego aktu zgonu, orzeczenia sądu w sprawie opieki naprzemiennej lub zobowiązującego jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania lub oddalającego powództwo w sprawie alimentów (o ile nie były donoszone wcześniej).

Podpowiedź. Składając do sądu wniosek o ustalenie alimentów można jednocześnie wnioskować o zabezpieczenie alimentów na czas procesu. Jest to o tyle ważne, że jeśli w ciągu 3 miesięcy nie zapadnie wyrok w sprawie alimentów, a sąd wyda postanowienie o odmowie zabezpieczenia, omawiany wyżej 3-miesięczny termin na dołączenie orzeczenia do wniosku o świadczenie wychowawcze ulega zawieszeniu do czasu dostarczenia wymaganego dokumentu.  
W przypadku dostarczenia tytułu wykonawczego, prawo do świadczenia wychowawczego przysługuje od miesiąca złożenia wniosku, nie wcześniej niż od miesiąca, od którego rodzic został zobowiązany do zapłaty alimentów, jeżeli spełnione są pozostałe warunki uprawniające do świadczenia.

2. Nowe regulacje dotyczące stosowania przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu.

Nowe regulacje wyłączają stosowanie przepisów dotyczących utraty i uzyskania dochodu w sytuacji, gdy wnioskodawca lub członek jego rodziny utraci dochód z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej oraz dochód z pozarolniczej działalności gospodarczej i w okresie 3 miesięcy od daty utraty dochodu ponownie uzyska dochód u tego samego pracodawcy, zleceniodawcy lub zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie pozarolniczą działalność gospodarczą.

Co to oznacza w praktyce?
Podczas ustalania dochodu rodziny będzie on liczony tak, jak gdyby przerwy w zatrudnieniu w ogóle nie było.

UWAGA! W sytuacji gdy utrata dochodu jest warunkiem koniecznym do przyznania świadczenia zależnego od dochodu, Organ we własnym zakresie dokona weryfikacji czy w okresie 3 miesięcy po utracie zatrudnienia bądź wyrejestrowaniu pozarolniczej działalności gospodarczej nie nastąpiło ponowne podjęcie zatrudnienia u tego samego pracodawcy (rodzaj umowy nie ma tu znaczenia) lub ponowne zarejestrowanie działalności. W przypadku zaistnienia w/w okoliczności Dział Świadczeń Rodzinnych będzie prowadził postępowanie w sprawie świadczeń nienależnie pobranych.

3. Nowe zasady ustalania dochodu z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Ustalając dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów  o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego (dla rozpoczynającego się obecnie okresu rokiem bazowym jest rok 2016), przyjmuje się dochód miesięczny w wysokości 1/12 dochodu ogłaszanego corocznie, w drodze obwieszczenia, przez ministra właściwego do spraw rodziny w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” w terminie do dnia 1 sierpnia każdego roku.

Ponadto, do wniosku dołącza się odpowiednio zaświadczenie naczelnika urzędu skarbowego, dotyczące członków rodziny rozliczających się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, zawierające informacje odpowiednio o:

1. formie opłacanego podatku,
2. wysokości przychodu,
3. stawce podatku,
4. wysokości opłaconego podatku
   - w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego.

Co to oznacza w praktyce?
Dotychczas wnioskodawca deklarował wysokość dochodu z tego tytułu w oświadczeniu. Obecnie dochód ten będzie obliczany na podstawie dochodu ogłaszanego w drodze obwieszczenia przez ministra właściwego do spraw rodziny z uwzględnieniem danych wynikających z zaświadczenia naczelnika urzędu skarbowego przedkładanego przez podatnika ww. podatku.
Tym samym osoby prowadzące działalność gospodarczą i rozliczające się na zasadzie ryczałtu ewidencjonowanego lub karty podatkowej będą musiały przedłożyć stosowne zaświadczenie z Urzędu Skarbowego.

4. Składanie oświadczeń wyłącznie przez wnioskodawcę.

Odpowiednie oświadczenia dotyczące dochodów nieopodatkowanych oraz wielkości gospodarstwa rolnego za poszczególnych członków swojej rodziny, składa, czyli wypełnia i podpisuje, osoba wnioskująca o świadczenie wychowawcze na pierwsze dziecko, a nie, jak dotychczas, każdy członek rodziny, którego dane zawarte w danym oświadczeniu dotyczą.

Co to oznacza w praktyce?
Przepis ten upraszcza procedurę przyjęcia wniosku, nie angażując pozostałych członków rodziny.

5. Rozszerzenie katalogu dochodów.

Katalog dochodów niepodlegających opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 3 pkt 1 lit c ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych) został rozszerzony o stypendia dla bezrobotnych finansowane ze środków Unii Europejskiej.

Co to oznacza w praktyce?
Dochody uzyskane z tytułu stypendium stażowego (wypłacanego przez PUP w ramach działań współfinansowanych z budżetu UE), nieopodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych będą wliczane w roczny dochód rodziny w przeliczeniu na 12 miesięcy.  

6. Opieka naprzemienna.

Zmieniona została ustawowa definicja rodziny. Zgodnie z jej nowym brzmieniem, dziecko zalicza się jednocześnie do członków rodzin obydwojga rodziców, jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu, jest ono pod opieką naprzemienną obojga rodziców rozwiedzionych lub żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach.

Co to oznacza w praktyce?
Sytuacja ta ma wpływ na ustalanie dochodu rodziny (jest on dzielony na więcej osób), jak również umożliwia ubieganie się o prawo do świadczenia na rzecz dziecka przez obojga rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego świadczenia.